ماهیت و احکام آن

ماهیت و احکام آن

دکتر حمیدرضا خادمی

ماهیت یکی از بنیادی‌ترین مسائل فلسفی است. هر چند موضوع فلسفه وجود است اما از آنجا که ماهیات از احکام و عوارض ذاتی وجود محسوب می‌شوند و موجود ممکن بدون هیچ قیدی پذیرای ماهیت است. بنابراین بحث از ماهیت، بحث از عوارض عامه وجود است. در کتاب حاضر تلاش شده است تا بحث از ماهیت و احکام آن، بر اساس سرفصل‌های مصوب در قالب پانزده درس تنظیم و تألیف شود. در فصل اوّل ماهیت و اعتبارات سه گانه آن مطرح و سپس به بحث از کلی و جزئی و کلّی، طبیعی، اجزای ذاتی ماهیت و ملاک تشخّص آن پرداخته می‌شود. در فصل دوّم به این پرسش می‌پردازیم که نحوه تحقق ماهیات در خارج چگونه است؟ بحث از مقولات در پاسخ به این پرسش مطرح می‌شود. هر موجودی از حیث ماهیت یا جوهر است یا یکی از اعراض. فصل سوم به بحث از واحد و کثیر می‌پردازد. هر چند ماهیت به حسب حمل اوّلی نه موجود است و نه معدوم، نه واحد است و نه کثیر، امّا به حسب حمل شایع یا موجود است یا معدوم، یا واحد است یا کثیر. هوهویّت از جمله عوارض وحدت و غیریت از عوارض کثرت است که در این فصل به مباحث پیرامون این دو مفهوم نیز پرداخته می‌شود.