نقد و بررسی مکاتب اخلاقی

نقد و بررسی مکاتب اخلاقی

آیت الله محمدتقی مصباح یزدی

تحقیق و نگارش: احمد حسین شریفی

کتاب حاضر، مجموعه درس‌های حضرت آیت الله مصباح یزدی درباره فلسفه اخلاق است که در سه بخش و یک نتیجه‌گیری تدوین شده و مکمل بحث‌های مطرح شده در کتاب «فلسفه‌ اخلاق» معظم‌له می‌باشد. این کتاب در ابتدا به دسته‌بندی مکاتب و نظریات اخلاقی پرداخته و براساس آن، بخش‌های دیگر را سامان داده است. بخش‌های سه گانه این کتاب شرح و توضیح مکاتب غیر واقع‌گرا، واقع‌گرای طبیعی، و مکاتب واقع‌گرای ما‌بعد‌الطبیعی است. با توجه به موضوع هر بخش، هر فصل از کتاب به تاریخچه پیدایش یک مکتب اخلاقی، اصول و مبانی آن و توضیح مفاهیم کلیدی آن مکتب، اشاره می‌کند، و در نهایت با نمایش مختصات کلی، آن مکتب را به آوردگاه بررسی و نقد فرامی‌خواند و ابعاد، نقاط قوت و ضعف آن را بیان می‌دارد. از این جمله می‌توان به بررسی و نقد مکاتبی چون: احساس‌گرایی، توصیه‌گرایی، جامعه‌گرایی، قراردادگرایی، لذت‌گرایی، سودگرایی و … اشاره کرد. در پایان نیز در فصلی مشروح، نظریه اخلاقی اسلام را، با اشاره به جایگاه عقل، تجربه و وحی در حکم اخلاقی، معیار ارزش‌گذاری افعال اخلاقی، نقش اختیار و انتخاب آگاهانه در ارزش اخلاقی و بیان اصالت روح و مراتب طولی و عرضی آن نقش نیت در تکامل نفس و نیز توضیحاتی درباره انتزاعی دانستن مفاهیم اخلاقی و اخباری دانستن حقیقت جمله اخلاقی، شرح می‌دهد. در بخش نتیجه گیری هم عناصر اصلی نظریه اخلاقی اسلام، معنای قرب به منزله کمال نهایی انسان، و ویژگی‌های نظام اخلاقی اسلام بیان می‌شود.