سیر تطور، اکنون و آینده رمان؛ درباره رمان: دفتر دوم

سیر تطور، اکنون و آینده رمان

درباره رمان: دفتر دوم

حامد رشاد

… در قرن بیستم،‌ هرچه جلوتر می‌رویم آن‌قدر تنوع جریان‌های فلسفی و ادبی موازی و هم‌عصر – با تلقی‌های متفاوت و متعارض از فلسفه هنر، ادبیات – زیاد می‌شود که نمی‌توان مثل قدیم‌ترها با قطعیت گفت این دوره از آنِ فلان مکتب است، و این مکتب ادبی، اعتراضی به فلان مکتب پیشین. جای مکتب‌های دامنه‌دار را موج‌ها و جنبش‌های کوتاهی می‌گیرند که مثل انداختن سنگی در آب، یا جرقه‌ای خیره ‌کننده از یک کبریت در شب بارانی، شروع متفاوت و پرصدا ولی عمری کوتاه دارند؛ تا بخواهند درک شوند، تبدیل به خاطره می‌شوند؛ خاطراتی که بی‌آنکه بدانیم چه‌طور، مستقیم و غیر مستقیم بر ذهنیت‌ها تأثیر می‌گذارند.

در این عصر، «فلسفه» دیگر آن چیزی نیست که می‌شناختیم شاید ضدخودش است؛ و حتی گاهی به ضد خودش بودن هم راضی نیست! ادبیات هم همین‌طور. سردمداران جریان‌های نوپدید، دیگر آنچه را در قرن نوزدهم به اسم‌ «رمان» شناخته می‌شد به رسمیت نمی‌شناسند. در این‌ غوغا، که جنگل‌های نامنظم حارّه‌ای را می‌ماند، جنبش «رمان نو» متولد شد… البته اگر روح رمان ما را حلال کند که این جنبش را اساساً «رمان» می‌خوانیم!