عمل عرفانی در پرتو علم وحیانی

عمل عرفانی

در پرتو علم وحیانی

تألیف: آیت الله جوادی آملی

عرفان اسلامی؛ به دو بخش «عرفان عملی» و «عرفان نظری» تقسیم می شود، و در هر کدام از این دو بخش شاهکارهای ماندگاری به رشته تحریر در آمده است، که همواره مرجع آگاهی از حقایق عرفانی برای اهل تحقیق بوده است.

بخش مهم عرفان که راه رسیدن به حقایق است، «سیر و سلوک» نام دارد که شامل اعمالی خاص می شود و پلّه پلّه و درجه درجه، انسان را به ساحت حق رهنمون می شود. سیر و سلوک و اعمال خاصِ آن، وقتی تئوریزه، و روشمند طرح شود، مجموعه ای از معرفت ها و آگاهی ها را به وجود می آورد که «عرفان عملی» نامیده می شود. نتیجه عرفان عملی یا سیر و سلوک، رسیدن به حقایقی است که با کشف و شهودِ حاصل از این سیر و سلوک به دست می آید.

گفتنی است در مقام کشف و شهود هیچ خطا و لغزشی راه ندارد، اما در مقام دریافت یا تلقیِ آن، سهو و خطا امکان پذیر است. از همین رو؛ در غیر از حضرات معصومین (ع) هیچ دلیل عقلی، نقلی یا شهودی اقامه نشده است که عارفی یا عالمی از اشتباه و خطا مبرا باشد. شاهد گویای این ادعا
آن است که در متون عرفانی به موارد بسیاری از این گونه اشتباهات بر می خوریم.

بر این اساس ضرورت دارد که میزان و معیار معتبری را برای کشف صحت و سقم گزاره های عرفانی، معرفی شود. همان طور که در مباحث فلسفی برای بررسی اعتبار قضایا به «منطق» مراجعه می شود.

همچنین وجود لغزشگاه‌های احتمالی در مراحل سیر و سلوک، سالکان این طریق را وادار به داشتن استاد و مرشد می نماید. تا ضمن کسب معرفت از آن استاد از انحرافات احتمالی در امان بماند.

این کتاب وزین با ارائه مباحث عرفان نظری به صورت موجز و مفید، سعی نموده است تا هم هادی سالکان این طریق باشد و هم با تبیین ملاک ها و معیارهای معتبر، احتمال سهو و خطا را در تلقی های عرفانی کاهش دهد.

بدین وسیله، سالک در میان انبوهی از کتب بعضاً کم مایه که با افراط و تفریط به مسائل محوری عرفان عملی همچون «صمت»، «جوع»، «سهر»، «عزلت»، «توکّل» و… می پردازند، کتابی در اختیار خواهد داشت که این مسائل را در کمال هماهنگی با کتاب و سنّت؛ یعنی مطابق با سیره اهل بیت (ع) بیان کرده است و تا حد امکان به دور از هرگونه افراط و تفریط و بیان نامعقول می باشد.