تمهید القواعد

تمهید القواعد

مؤلف: صائن الدین ابن ترکه اصفهانی

با حواشی آقا محمدرضا قمشه‌ای و آقا میرزا محمود قمی

مقدمه، تصحیح و تعلیق: استاد سید جلال الدین آشتیانی

وجود شناسی یکی از مباحث اساسی در فلسفه و نیز عرفان نظری است. فیلسوفان و عارفان هر یک بحث‌های مفصلی در این باره کرده‌اند.

«صائن الدین علی بن محمد الترکه» از حکیمان برجسته‌ای است که در اثر حاضر، نکته‌های عمیق را درباره «وجود» مطرح کرده و کوشیده است تا وجود مطلق و برخی از مسائل مترتب بر آن را اثبات کند. منظور از وجود مطلق، وجود شخصی متصف به وحدت اطلاقی است که تعدد و تکثر نمی‌پذیرد و در عرصه وجود، همتایی ندارد. غیر او هر چه هست ظهور و تجلی و عکس و صورت آن اصل واحد است. این کتاب که با حواشی دو تن از حکمای الهی: آقا محمد رضا قمشه‌ای و میرزا محمود قمی، بر غنای آن افزوده شده درباره وحدت وجود، مراتب وجود، وجود معنوی و مسائلی از این قبیل بحث کرده است.

استاد علامه آشتیانی (۱۳۰۴ – ۱۳۸۴ش/ مشهد) اندیشور بزرگ فلسفی و عرفانی معاصر است. ایشان پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی در آشتیان، برای فراگیری علوم دینی به قم هجرت کرد. پس از چند سال، برای تکمیل درس‌های نقلی و عقلی به قزوین و سپس به نجف اشرف شتافت. اساتید ایشان در قم: آیات: علامه طباطبائی، سید محمد تقی خوانساری، سید محمد حجت، میرزا رضا تبریزی و حاج شیخ مهدی کلاهی می‌باشند. در قزوین: آیت الله ابوالحسن رفیعی قزوینی و در نجف اشرف: آیات: میرزا حسن بجنوردی، سید محسن حکیم، شیخ حسین حلی و میرزا عبدالهادی شیرازی، بوده‌اند. وی از این بزرگان، علوم عقلی و نقلی را آموخت و سپس با همتی سترگ، به تحقیق و تفکر پرداخت و آثار ماندگار فراوانی از خود بر جای گذاشت.

تاکنون آثار زیر را با ویرایش جدید از ایشان منتشر شده است: اصول المعارف، هستی از نظر فلسفه و عرفان، المظاهر الالهیه، نقدی بر تهافت الفلاسفه، منتخباتی از آثار حکمای الهی ایران؛ ج ۱-۴، مشارق الدراری، المبدأ والمعاد، الشواهد الربوبیه، تمهید القواعد، شرح رساله المشاعر ملاصدرا، شرح مقدمه قیصری، تفسیر فاتحه الکتاب، شرح حال و آرای فلسفی ملاصدرا، سه رساله فلسفی ملاصدرا، مشرع الخصوص فی شرح النصوص، اعجاز البیان فی تفسیر ام القرآن، شرح بر زاد المسافر، شرح فصوص الحکم (جندی).