اخلاق در قرآن؛ جلد سوم (مشکات)

اخلاق در قرآن

جلد سوم (مشکات)

آیت الله محمدتقی مصباح یزدی (ره)

تحقیق و نگارش: محمدحسین اسکندری

این کتاب، پس از طرح مباحث مقدماتی و فلسفی در باب اخلاق، اخلاق انسانیِ موردنظرِ قرآن را در سه بخش اخلاق الهی، اخلاق فردی و اخلاق اجتماعی به بحث می‌گذارد. به این ترتیب، مجموع مباحث اخلاق در قرآن، در چهار بخش تدوین یافته است: بخش اول به مفاهیم و کلیات اخلاق – که همان مباحث مقدماتی است – می‌پردازد؛ بخش دوم اخلاق الهی را بررسی می‌نماید؛ بخش سوم درباره اخلاق فردی است که در جلد دوم گرد آمده؛ و بخش چهارم اخلاق اجتماعی را مورد پژوهش قرار می‌دهد، که جلد سوم را به خود اختصاص داده است. در بخش مفاهیم و کلیات، این مباحث مطرح شده است: اصول موضوعه در علم اخلاق (اصولی مانند اختیار و تأثیرپذیری انسان)؛ ویژگی‌های مفاهیم اخلاقی؛ مفاهیم عام اخلاقی در قرآن؛ تفاوت نظام اخلاقی اسلام با دیگر نظام‌های اخلاقی؛ اساس ارزش اخلاقی در اسلام؛ عوامل کلی سقوط (هوای نفس، دنیا و شیطان). در بخش اخلاق الهی مباحث زیبا و پرتأثیری درباره رابطه انسان با خدا، ارزش معرفت خدا و راه کسب آن، موانع معرفت (حس گرایی، تقلید، اعتماد به ظن، و علاقه افراط آمیز به مادیات)، و آثار روانی و رفتاری معرفت خداوند طرح شده است. در بخش اخلاق فردی (جلد دوم کتاب) مباحثی چون معنای رابطه انسان با خود، گرایش‌های اصلی نفس انسانی، همراه با نظریاتی بدیع به چشم می‌خورد. در بخش اخلاق اجتماعی (جلد سوم کتاب) مهم‌ترین بحث‌ها از این قرارند: نظر قرآن درباره جامعه گرایی و جامعه گریزی، ملاک‌های کلی در اخلاق اجتماعی، خانواده، جامعه، عدالت و ظلم، مباحثی در باب اصلاح و افساد، آداب معاشرت اسلامی در قرآن، بحث اخلاق بین المللی. از جمله ویژگی‌های این کتاب آن است که بر ادله مورد اتفاق فریقین (شیعه و سنی) تأکید می‌ورزد، و مدعاهای خود را با این ادله مشترک و مقبول میان همه مسلمانان اثبات می‌کند.